تيره نعناييان:Labiees= Labiateae
گياهان تيره نعناييان بالغ بر 2500 گونه بوده و بيشتر در مناطق معتدله ميرويند قسمت عمده اين گياهان علفي بوده و داراي ريشه هاي چند ساله مي باشند. در گياهان تيره نعناييان برگها ساده و يا كم وبيش دندانه دار بوده و نسبت بهم متقابل ميباشند. شكل ظاهري ساقه كم وبيش چهار گوش و در ساختمان تشريحي ساقه در هر گوشه از آن يك بافت كلانشيمي بشكل ستون قرار دارد.در سطح برگ و ساقه جوان اكثر نباتات اين تيره پرز هاي ساده و غده اي يافت مي شوند كه داراي ترشحات معطره ميباشند.در اين مواد معطره مقدار قابل ملاحظه اي مانتول و تيمول و..... يافت ميشود كه مورد استفاده طبي دارند.از اين مواد براي معطر نمودن خميردندان و بعضي شربتها و شيرينيجات نيز استفاده ميشود.
شكل ظاهري و قطعات پوششي گل اين گياهان كم وبيش شبيه گل در تيره ميمونيان است يعني در قطعات پوششي گل 5 كاسبرگ و 5 گلبرگ نامنظم يافت مي گردد.كاسبرگ ها نسبتا" كوچكند قسمت انتهايي جام گل بشكل 2 لب درآمده لب پايين كه مركب از 3 گلبرگ است بشقاب شكل بوده و روي اين اصل گياهان اين تيره را لبديسان نيز مي نامند.
گياهان عمده تيره نعناييان عبارتند از:
نعنا (Mentha):در جنس نعنا چندين گونه وجود دارد كه عموما" در نواحي مرطوب و كنار جويبارها و جنگل ها ميرويند مانند (M. Pulegium) و (M. Silvestris ) كه پودنه ناميده مي شود.
پودنه داراي برگهاي كركدار و اسانس آن زياد و تند است. گونه (M. Sativa) كه همان نعناي سبز و يا نعناي معمولي است برگهاي بدون كرك داشته و چون اسانس آن كم است بصورت سبزي تازه مصرف شده و در سبزيكاري كشت مي شود.
مرزه (Saturia hortensis) :مرزه داراي برگهاي باريك بوده و تند مزه و جزو سبزيجات خوراكي است. مرزه داراي ساقه هاي نازك و بنفش رنگ و گلهاي قرمز است.
ريحان(Ocimum basilicum): ريحان نيز جزو سبزيهاي خوراكي است. برگهاي ريحان بيضوي و بعضي مواقع كمي دندانه دار است. گونه اي ديگر از جنس ريحان بنام شاهسپرم (O.minimum) موسوم است كه از برگ آن عصاره ي مطبوعي استخراج ميكنند. گلهاي ريحان نسبتا" درشت و سفيد رنگ است.
اسطو خودوس(Lavandula vera): برگهاي اين گياه كوچك و باريك بوده و در ساقه جوان و برگ آن اسانس مطبوع لاواند وجود دارد كه آنرا استخراج و در صنايع عطر سازي از آن استفاده ميكنند.
مريم گلي يا گل سلوي(Salvia): داراي گلهاي قرمز بوده و كاسه گل درشت و كاسبرگها قرمز رنگ ميباشند. كاسه گل تا مدتي پس از تلقيح گل دوام داشته روي اين اصل مريم گلي گياهي زينتي بوده و در قسمتهاي كم نور و سايه دار كشت ميگردد.در گل اين گياه 2 پرچم يافت ميشود. گونه هاي ديگري از جنس سلوي بنامهاي (Salvia Sylvestris) و (Salvia officinalis ) يافت ميشود كه وحشي بوده و در مناطق كوهستاني و سخت و همچنين در مزارع روييده و بزودي مخصوصا" مزارع يونجه را اشغال ميكنند واز ارزش محصول ميكاهند. اين 2 گونه داراي گلهاي آبي و يا بنفش رنگ ميباشد.
رز مارن(Rosmarinus officinalis):اين گياه تقريبا" خشبي بوده و كمي نيز خار دارد. برگهاي رزمارن باريك و بسيار معطر و از آن اسانس استخراج ميكنند. از گياهان عمده تيره نعنا مرزنجوش (Origanum vulgare)،مريم نخودي (Teucricum Scordonia) ،بادرنجبويه (Melissa Officinalis) و آويشن سيرازي
(Thymus Vulgaris) است كه عموما" داراي اسانس هاي معطره بوده و مصارف طبي دارند.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com