ادوات آماده كردن زمين
بذور براي رشد و بيرون آمدن جوانه يا گياهك ، محتاج به رطوبت مي باشد و براي گرفتن رطوبت مي بايست بذر با دانه هاي خاك تماس حاصل نمايد، از اين رو هرچه سطح تماس بيشتر باشد رطوبت جذب شده نيز بيشتر گرديده ، لذا دانه هاي خاك به اندازه اي متناسب با بذر خورد و كوچك شده باشد بهتر بوده .
مراحل مختلف عمليات در كشاورزي :
1- خاك ورزي يا آماده كردن زمين
2- عمليات كاشت
3- عمليات داشت
4- برداشت
5- عمليات بعد از برداشت
خاك ورزي يا آماده كردن زمين : يا عمليات قبل از كشت دو حالت بوده:
1-1 عمليات اوليه يا شخم كه توسط گاو آهن ها صورت مي گيرد و بهترين زمان بلافاصله بعد از برداشت محصول قبلي مي باشد كه هنوز خاك رطوبت دارد و راحت تر شخم مي خورد.
2-1- عمليات ثانويه يا تهيه بستر بذر، كه در اين عمليات كلوخهاي درشت به قطعات ريزتر تبديل مي گردد، كه درجه ذرات خاك خرد شده بستگي به نوع بذر قابل كشت دارد كه اين عمليات توسط وسايلي از قبيل ديسك، كلتيواتور ، پنجه و ... صورت مي گيرد.
ادوات قابل استفاده در عمليات اوليه ( شخم)
ادوات اوليه شخم از لحاظ نيروي كشنده به گاو آهن دامي و تراكتوري تقسيم مي گردد و هر دو مي تواتند يك طرفه و يا دو طرفه باشد
گاو آهن بومي عبارت است از يك تيغه كه بوسيله تيرك به دام بسته مي شود و در حين كار بدون آنكه خاك را برگرداند، فقط شيار ايجاد مي كند و دام نيز چون نمي تواند مسير مستقيم را طي كند، شيارهاي كار نشده باقي مي ماند و هدايت گاو آهن با فشار دادن فرد به تيرك است.
يك قاعده كلي در زمان شخم زدن است كه زمين حالت گاو رو باشد يعني وقتي مقداري خاك را مشت مي نمائيم، نبايد حالت چسبيده و يا پخشيدگي تحت الارض به خود بگيرد و همچنين عملياتي كه در خاك ورزي صورت مي گيرد نبايد موجب شود كه خاك تحت الارض مرده را با سطح الارض مخلوط نمايد.
جاي عكس
گاو آهن تراكتوري عبارتند از گاوآهن برگردان دار- گاوآهنهاي مخصوص ،
گاو آهن برگردان دار به 3 حالت :
1- كشي
يك خيشه
يك طرفه
2- سوار
3- نيمه سوار
چند خيشه
دو طرفه
ساختمان گاو آهن برگردان دار
1- قسمتهاي مختلف خيش عبارتست از :
1-1- تيغه يا سك
2-1- برگردان
3-1- كفش يازمين سو بهمراه پاشنه
4=-1- سينه
5-1- ساقه ( مجموعه تيغه و برگردان را تنه گويند.)
2- قسمتهاي مختلف برگردان عبارتست از :
1-2- پيشاني
2-2- قطعه اصلي صفحه برگردان
3-2- دنباله ( جهت كمك بيشتر به برگردان كردن خاك )
3- انواع تيغه: ( آنچه كه در ساختمان تيغه مهم است مقاومت به سائيدگي و ضربه است)
1-3- ساده
2-3- منقاري
3-3- گوشه دار
4-3- ديلم دار
جاي عكس 6 و 7 و 8 و 9 10
گاو آهن دو طرفه : دو سري خيش داشته كه پس از زدن شخم رديف اول ، در طر ف ديگر زمين خيش ها، بطور اتوماتيك وارد 180 درجه مي چرخد، تلفات زماني در گاو آهن برگردان دار يكطرفه 25 درصد است در حاليكه دو طرفه تلفات نداشته كه از دو شكل زير مي توان پي برد.
با وجود مزيتهائي كه گاو آهن دو طرفه دارد اما نتوانسته از ديد كشاورزان ، جايگزين گاو آهن يك طرفه شود به دلايل :
1- سنگيني دستگاه
2- گراني
3- مكانيزم مخصوص
جاي عكس
ضمائم ياملزوماتي كه براي سرعت بخشيدن به اجراي شخم به گاو آهن اضـــــافه مي كنند مي تواند به عنوان پيش بركاردي يا بشقابي قرارداد كه جلوتر از خيش بسته شده و قبل از آن كه خيش عمل كند پيش برخاك را شكافته و كار خيش اصلي را آسانتر نموده.
طرق اجراي شخم :
1- شخم بطريق قطعه بندي : زمين را برحسب تعداد خيش قطعه بندي مي نمائيم و هرچه طول زمين بيشتر باشد عمليات بهتر انجام مي شود و طبق جدول زير ، عرض قطعه زمين عبارتست از :
تعداد خيش
عرض قطعات (متر)
پهناي حاشيه
2
18 تا 27
6 تا 7 متر
3
27 تا 36
6 تا 7 متر
4
36 تا 45
6 تا 7 متر
5
45 تا 54
11 متر
جدول شماره 1: شخم بطريق قطعه بندي
1-1- شخم باز ( از كنار زمين شروع كرده به وسط ختم شده )
1-2- شخم بسته( از وسط زمين شروع شده
جاي عكس 15 و 14
شخم دور را دور ( مزرعه شكل منظمي ندارد) بايد شعاع دور زدن را طوري تنظيم نمود كه به گاو آهن وتراكتور فشار وارد نگردد و حين دور زدن گاو اهن از زمين اصلي بيرون باشد، بدو صورت بوده :
الف ) از كنار مزرعه شروع كرده با توجه به شعاع دور زدن، زمين را شخم زد تا يك حد معيني، قطعه وسط باقيمانده را بصورت عادي با بيل شخم زده، زيان اين روش، موقع خارج كردن تراكتور از زمين شخم خورده مي باشد.
ب ) شخم از وسط زمين مورد نظر آغاز كرده ( باتوجه به مساحت زمين) و قسمت وسط را كه نامنظم است با بيل شخم زده و سپس شخم را دور را دور ادامه داده تا كار تمام شود.
جاي عكس 17و16
گاوآهنهاي مخصوص
1- گاو آهن دوار ( تيلر) ساخته شده از يك محور عرضي با تعدادي تيغه ( پره) كه با گرفتن حركت از شافت عقب تراكتورعمليات شخم را انجام مي دهد و جهت جلوگيري از پخش خاك حاصله ، يك چادر برزنتي روي آن قرار گرفته ، و اين گاو آهن بدليل اينكه بيش از اندازه خاك را نرم (پودر) مي كند يعني دانه بندي خاك را بهم مي ريزد و با آمدن كوچكترين بارندگي ، قشر روي خاك ، سله مي بندد نسبت به ساير گاو آهنها مورد استقبال قرار نگرفته است.
2- گاوآهن بشقابي مواقعي كه قادر نيستم از گاو آهن برگردان دار استفاده كنيم از اين گاو آهن آستفاده مي شود و بدليل استفاده آن در شرايط سنگين ، نيز اين دستگاه به قدرت كشش بيشتري يعني 10 درصد بيشتر نسبت به گاو آهن برگردان دار داشته. بشقابها به علت چرخش مداوم باعث تيزتر شدن وايجاد شيار و شكاف رو خاك شده و از نظر ساخت از تعدادي خيش بشقابي تشكيل شده كه توسط ساقه يا بازو به قاب متصل گرديده اند و بشقاب ها حول محور خودش مي چرخد. براي نفوذ بيشتر بشقابها در خاك ، به ازاء هر بشقاب مي توان 220 تا 550 كيلوگرم وزنه به آن اضافه نمود.
بشقابها بدو شكل صاف و يا كنگره دار بوده كه هر يك مزيت خودش را داشته ، بشقاب ها بادور صاف عامل مؤثر نفوذ تيزي است ( سطح خارجي بشقاب و يا سطح داخلي )كه اكثر بشقابها از لبه خارج تيز شده اند كه هم لبهاي كنگره اي را حترمواد اضافي را از داخل خاك بيرون مي آورد بخصوص در زمينهاي كلشتي و زمينهاي سخت، و مزيت دومش اين است كه بدليل تماس كمتر با خاك ، در زمين بيشتر نفوذ مي كند.
عكس 19
3- كلتيواتور مزرعه
مزرعه كه از تعدادي بازوي فنري متصل به تيغه تشكيل شده كه در حين كار، كلوخ ها با لا آمده و خرد مي شوند ( به عبارتي كلوخ شكن گويند) و چون بازوها حالت فنري و خمش دارند، كلوخها را به پيشانير مي رساند.
بازوها بصورت ثابت ، نيمه فنري ، تمام فنري (s شكل) بوده و تيغه ها نيز به اشكال بيلچه اي ، سنبه اي ، پنجه غازي مي باشد.
عكس 20 و 21
4-گاو آهن اسكنه اي يا زيرشكن
اسكنه اي را همان سك هاي اوليه گويند زيرا از چوب، سنگ و آهن ساخته شده بود و گاو آهن اسكنه اي يك نوع كلتيواتور است كه هرچه بازو و تيغه ها بلندتر باشند عمق كار بيـــــــشتر است (حداكثر 90 سانتي متر) و چون نياز به نيروي زياد دارد حداكثر 1 يا 2 خيشه بوده و بكسل C يا L مي سازند. و گاهي در زمينهاي باتلاقي براي زهكشي بدنبال آن يك وزنه استوانه اي قرار داده
5- گاو آهن چيزل يا شفره اي
چيزل تشكيل شده از يك شاسي كه به آن بازوهائي متصل است و بسر آنها نيز تيغه هائي نازك و يا پهن بوده ( پنجه غازي ) و طوري بازوها وتيغه ها در رديفهاي موازي قرار مي گيرند كه حين كار، پوشش رديف جلوئي خود را انجام دهند.
جاي عكس 23
نوع
نيرو مقاوم برحسب اينچ مربع
هر اينچ 54/2 سانتي متر مي باشد)
گاو آهن برگردان دار
5 تا 9 پوند ( هر پوند 450 گرم )
گاو آهن بشقابي
3 تا 5 پوند
چيزل ( شفره اي )
3 تا 5 پوند
گاو آهن دوار ( خاك همزن )
30 پيوند
جدول شماره 2: نيروي مقاوم گاوآهنهاي كاركرده در يـك خاك با بــــافت متوسط را نشان مي دهد(برش سطح مقطع شيار)
ماشين آلات قابل استفاده در عمليات ثانويه
( آماده سازي بستر بذر )
جهت خورد شدن كلوخ هاي حاصل از عمليات شخم و آماده سازي يك بستر مناسب و مطلوب براي بذر بكار مي رود كه شاملند : ديسك، كليتواتور، پنجه ها، غلطك ها، ماله ها ،
ديسك ها همان گاو آهن بشقابي است و كليتواتور در قسمت اول توضيح داده شده است . منتهي فرق كليتواتور و ديسك عبارتند از :
عمل كليتواتور در حين كار ، با انجام ضربه، باعث خورد شدن كلوخها به صورت طبيعي و حفظ دانه بندي خاك گرديده در حاليكه ديسكها فقط شيار ايجاد مي كند، به عبارتي كلوخهاي مقابل خود را مي برد و آنها را زير خاك نمي كند.
و همچنين عمق كار كليتواتور در خاك مناسب بوده در مقابل، عمق كار ديسك كمتر بوده ديسكها از نظر محور يك راهرو و دو راهه ( قيچي) مي باشد و نصف دو راهه را افست گويند و بشقابها كروي شكل ( لبه صاف، كنگره دار) و بشقابهاي مخروط ناقص ( لبه صاف- كنگره دار ) بوده، محور وسط بشقابها ، بصورت 4 گوش بوده كه بشقابها دور محور نچرخند و براي حمايل بشقابها و بين بشقابها، قرقره قرار داده اند.
پنجرها ( هرس) : بصورت دندانه ثابت ( ميخي) ، دانه فنري و قاب توري بوده كه دستگاهي ضعيف و داراي عمق و نفوذ كم و خاك را بيشتر مي شكافد و داندانه ها بشكل ميخ روي ميله هاي طولي و عرضي با وزن كم با تعداد زياد تعبيه شده است.
عكس 24
غلطك ها: خاك نشاني كردن بوده و خاكهائي را كه سست و پيوستگي ندارند كاربرد خوبي داشته و يا اينكه پس از كشت بذر گندم جهت چسبيدن بذر به خاك غلطك مي زنند و اشكالي مختلفي داشته ( سطح صاف، پره دار، استوانه هاي لبه صاف و كنگره دار با قطرهاي كوچك و بزرگ )
عكس 25
ماله: براي صاف كردن سطح مزرعه و قبل از كاشت بكار مي رود و براي فشرده كردن و تسطيح سطح خاك و بخــــصوص گياهان ريشه اي بكار مي رود كه بصورت ورق تخته و ياقطعات فلزي مي سازند.
منبع: www.ake.blogfa.com منبع: www.ake.blogfa.com منبع: www.ake.blogfa.com