گلدهي درختان پسته (flowering):
گلدهي درختان پسته (flowering):
سته گياهي دو پايه و گل هاي نر و ماده به صورت خوشه و بطور جانبي بر روي شاخه هاي يك ساله ظاهر مي شوند. هر خوشه حاوي تعداد زيادي گل مي باشد(شكل 1 و 2). توليد جوانه هاي گل بر روي شاخه هاي رشد فصل جاري و گلدهي و تشكيل ميوه بر روي شاخه هاي يك ساله مي باشد.بع عبارتي گل انگيزي و اختصاصي شدن جوانه هاي گل ، در سال قبل از گلدهي انجام مي شود. جوانه هاي گل بزرگتر از جوانه هاي رويشي هستند و نوك آنها داراي انحناء بيشتري مي باشد كه در شرايط عادي به راحتي قابل تشخيص هستند.
شكل 1- گلدهي درختان نر پسته
شكل 2- گلدهي درختان ماده پسته
يكي از شرايط محيطي مورد نياز جهت توسعه و تكميل رشد جوانه هاي گل ، نياز سرمايي پسته ( تعداد ساعات دماي كمتر از 7 درجه سانتيگراد) بين ارقام پسته اهلي متفاوت و بين 450 تا 1100 ساعت (اوحدي) گزارش شده است. در صورتي كه اين نياز سرمايي تأمين نشود ، باز شدن جوانه هاي گل نامنظم شده و به تاخير مي افتد، همچنين باعث توليد برگ هاي ساده و 2 برگچه اي ، 4 برگچه اي و غير نرمال و تأخير زمان برگدهي مي شود. توليد گل به صورت جانبي و امنتهايي بر روي شاخه هاي رشد فصل جاري ، يكي ديگر از علائم آشكار عدم تأمين نياز سرمايي است.
شرايط آب و هوايي ، سرماي زمستانه ، رقم ، بافت خاك و شرايط تغذيه از جمله عوامل مؤثر در زمان شكوفايي ارقام مي بلشد.در ارقام مختلف پسته ، درختان نر زودتر از درختان ماده به مرحله گلدهي مي رسند. زمان گلدهي ارقام ماده معمولاً هم زمان با شروع رشد رويشي است. زمان گلدهي و طول دوره گلدهي ارقام مختلف بستگي به شرايط آب و هوايي هر منطقه دارد. انتخاب ارقام نر و مادهاي كه زمان گلدهي يكساني داشته باشد ، تطابق زمان گلدهي ايجاد كرده و درصد موفقيت را بالا مي رد.
بطور كلي گلدهي ارقام نر حدود 5 تا 7 روز زودتر از ارقام ماده مي باشد و زمان شكوفايي در ارقام مختلف متفاوت است.زمان گلدهي ارقام نر در شرايط آب و هوايي رفسنجان از 5 تا 25 فروردين ماه مي باشد. طول دوره گلدهي در ارقام مختلف متفاوت و بين 3 تا 12 روز است . گلدهي ارقام ماده از 7 تا 30 فروردين ماه مي باشد و از نظر زمان گلدهي مي توان اين ارقام را به سه دسته زود گل ( كله قوچي ، ايتاليايي ) ، متوسط گل ( اوحدي ، احمد آقايي ، فندقي 48 ) و دير گل ( اكبري ، جندقي ) تقسيم بندي كرد.بنابراين با توجه به اختلاف موجود بين ارقام مختلف از نظر زمان گلدهي بايد با توجه به شرايط محيطي هر منطقه رقم مناسب و تجاري براي آن منطقه را انتخاب نمود .
گرده افشاني (pollination):
گرده افشاني پسته به وسيله باد انجام مي گيرد . با توجه به اين كه گل ها بدون گلبرگ هستند و جذابيتي براي حشرات مخصوصاً زنبور عسل نداشته ، ممكن است زنبور عسل براي جمع آوري گرده ، گلهاي نر را لمس كند ولي در گرده افشاني نقشي ندارد.
عدم جريان هوا (باد) و آب و هواي باراني ، شرايط نامساعدي را براي پراكندگي دانه هاي گرده ايجاد مي نمايد . همچنين بادهاي شديد و طوفاني باعث خشك شدن سطح كلاله و بارندگي باعث شستشوي سطح كلاله و از بين رفتن چسبندگي ان مي شود .دوره پذيرش كلاله مادگي را حدود 3 تا 5 روز گزارش كرده اند كه در صورت وجود شرايط محيطي مناسب و تأ مين گرده مناسب و كافي ، دانه گرده جوانه زده ، لوله رشد كرده ، وارد تخمدان مي شود و پس از تركيب با سلول تخم ، جنين را به وجود مي آورد.( شكل شماره 3 ). در صورتي كه گرده افشاني انجام نگيرد ، ريزش گل اتفاق مي افتد يا ميوه ها پارتنوكارپ ( پوك ) مي شوند . ريزش گلهاي گردافشاني نشده معمولاً ظرف مدت 4-3 هفته پس از مرحله تمام گل انجام مي شود (3،5) . نسبت مناسب پايه هاي نر و ماده در يك باغ يكي از مهمترين عوامل مؤثر در گرده افشاني پسته است و رعايت نسبت يك درخت نر به ازاي هر 15-10 درخت ماده مي تواند گرده كافي و مورد نياز را تامين نموده و مشكل كمبود گرده را برطرف نمايد ( شكل شماره 4 ). كاشت يك رديف درختان نر عمود بر مسير باد غالب و در حاشيه باغ مي تواند علاوه بر توليد گرده مناسب و فراوان به عنوان بادشكن نيز عمل نمايد . در مناطقي كه گرده كافي وجود ند ارد يا شرايط محيطي مانع از انجام گرده افشاني طبيعي مي شود ، گرده افشاني مصنوعي به وسيله انسان امكان پذير بوده كه بايد از گرده هاي مطمئن ، سالم و تازه استفاده نمود و گرده افشاني را 2 يا 3 مرتبه تكرار كرد.
شكل 3- ميوه هاي تازه تشكيل شده پس از گرده افشاني
سال آوري (Alternate bearing):
سال آوري به توليد محصول فراوان در يك سال و كاهش يا عدم توليد آن در سال بعد گفته مي شود . اكثر درختان ميوه داراي پديده سال آوري هستند ولي مكانيسم سال آوري درختان پسته بر خلاف ديگر درختان ميوه ريزش باعث كاهش محصول سال بعد مي شود . اگر بر روي شاخه هاي يك ساله محصول زيادي وجود داشته باشد ، جوانه هاي گل موجود روي شاخه هاي رشد فصل جاري بين ماههاي تير و مرداد ريزش نموده و تنها 5 تا 7 درصد آنها باقي مي مانند و سال آينده محصول كمي توليد خواهد شد.زمان ريزش جوانه هاي گل پسته هم زمان با رشد سريع بذر ميوه هاي موجود بر روي همان شاخه است. تعداد ميوه هاي در حال نمو با ميزان ريزش جوانه گل روي رشدهاي فصل جاري ارتباط مستقيم دارد (5،4،2) . تحقيقات انجام شده نشان مي دهد رقابت براي جذب كربو هيدرات بين ميوه هاي در حال نمو و جوانه هاي گل ، عامل اصلي ريزش جوانه هاي گل مي باشد زيرا قدرت جذب ميوه هاي در حال نمو بيشتر از جوانه هاي گل است. اگر تنك ميوه قبل از دوره رشد مغز يا در طول دوره انجام شود، ريزش جوانه هاي گل كاهش مي يابد.
عوامل مؤثر بر سال آوري، شامل : خصوصيات ژنتيكي ، نوع پايه و رقم ، سن گياه ، محصول بيش از حد ، تغذيه و عوامل محيطي مي باشند . جهت كنترل سال آوري مي توان با انتخاب ارقام و پايه هاي مناسب ، روش هاي مختلف هرس ، تغذيه مناسب ، حلقه برداري و استفاده از تنظيم كننده هاي رشد و مواد شيميايي ، ميزان سال آوري را كاهش و به حداقل ممكن رساند.
هرس باردهي (Pruning):
به منظور حذف شاخه هاي خشك ، آلوده و آسيب ديده ، كنترل اندازه درخت و سال آوري درختان پسته ، انجام هرس باردهي ضروري مي باشد. تحقيقات انجام شده نشان مي دهد هرس بهترين روش جهت كنترل سال آوري مي باشد. هرس شديد درختان پسته پس از سال پر محصول ، باعث توليد شاخه هاي رويشي خيلي قوي در سال كم محصول مي شود كه چنانچه اين شاخه هاي قوي پس از سال كم محصول سربرداري شوند ، در سال پر محصول بعدي باعث توليد شاخه هاي جانبي همراه با جوانه هاي گل فراوان مي گردند.بنابراين در سال كم محصول بعدي محصول بيشتري توليد مي شود.
شكل 4- نمايش وضعيت ظاهري درختان نر در يك باغ
همچنين تحقيقات انجام شده نشان مي دهد سرزني درختان پسته قبل از سال كم محصول باعث ايجاد تغييراتي در رشد شاخه ، رشد تنه و بقاي جوانه هاي گل شده كه باعث كاهش سال آوري مي شود و هرس سالانه درختان پسته به منظور جلوگيري و كاهش سال آوري پسته بسيار مؤثر است. از فاكتورهاي بسيار مهم در هرس ، ميزان هرس ، زمان انجام هرس و شناخت كلي نسبت به ساختمان و وظايف اندامهاي مختلف مي باشد كه هرس با آگاهي از اين عوامل بايد انجام گيرد.
تحقيقات انجام شده نشان مي دهد هرس سربرداري درختان پسته اي كه داراي رشد رويشي زياد باعث جلوگيري از رشد بيش از حد ، شاخه زايي و ايجاد سطح ميوه دهي بيشتر ، تشكيل ميوه در سطح پايين تر ، كنترل اندازه درخت به منظور تسهيل عمليات داشت و كنترل سال آوري مي گردد. ميزان سربرداري بر حسب رقم متفاوت مي باشد.
هرس ساليانه درختان بارده به منظور حذف شاخه هاي خشك ، مريض و آلوده لازم و ضروري است. در غير اين صورت علاوه بر اينكه اين شاخه هاي آلوده باعث ايجاد مشكلاتي در عمليات داشت و برداشت مي گردند ، باعث توسعه و شيوع بيماري هاي مختلف نيز مي شود ، لذا در صورت عدم كنترل ، اين عوامل مي توانند باعث خشكيدگي تمامي قسمت هوايي درخت گردند.
www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com www.ake.blogfa.com