کاهش خسارت خشکسالی در گندم دیم

شرایط انتقال گیاهان دارویی از مزرعه به انبار : 1- گیاهان دارویی جمع آوری شده با چرخ های دستی و در صورت نبود آن ها توسط کیسه های پلاستیکی با حجم کافی به انبار انتقال داده می شوند .2- از فشردن و انباشته شدن گیاه خودداری شود . 3- اگر اندام مشابهی از گیاهان دارویی جمع آوری شده باید از مخلوط شدن آنها جلوگیری نمود .4- از مخلوط شدن گیاهان سمی (گونه های گیاهی خطرناک ) با گونه های دارویی جلوگیری شود . دستگاه هایی که به شکل مصنوعی نمونه های جمع آوری شده را خشک می کنند به شرح زیر می باشد : 1- خشک کن سطحی : کاربرد این دستگاه برای تمام گیاهان دارویی و ادویه ای و علوفه ای ، سبزی ها و میوه ها ، قارچ ها و بذرها می باشد . به این شکل که محصول های بدست آمده را در واگن های متحرکی قرار می دهند . در داخل واگن ها هوای گرم وجود دارد که در زمان مشخصی نمونه را خشک می کنند . در این حالت نمونه ساکن است . 2- خشک کن تسمه ای : برای خشک کردن گیاهان دارویی و ادویه ای کاربرد دارد . نمونه گیاهی بر روی یک تسمه پهن ، پخش شده و نمونه با تسمه شروع به حرکت می کند . در مسیر حرکت باد گرمی بر خلاف جهت حرکت تسمه بر روی نمونه ها می وزد که این امر باعث خشک شدن گیاهان می شود . 3- خشک کن دوار : این نوع خشک کن سریع و حرکت آن به شکل دوار است که به شیوه معلق و دائمی عمل خشک کردن را انجام می دهد . این دستگاه بیشتر برای نمونه هایی بکار می رود که برگ های آن گوشتی هستند . 4- خشک کردن سیلویی : برای خشک کردن غلات ، رازیانه ، زیره ، گشنیز و ... به شرط بذرگیری از آن ها بکار می رود . این دستگاه همزمان با خشک کردن محصول و رساندن حداکثر رطوبت نهایی به 80% ، کار می کند . در عین حال عمل بوجاری بذر را نیز انجام می دهد . نکات لازم در مورد دستگاه های خشک کن ( طبیعی و مصنوعی ) : 1- مقدار ، تعداد و توان دستگاه ها و فضاهای خشک کن هر کشاورز و یا جمع کننده به حجم سالیانه محصول تازه برداشت شده بستگی دارد . 2- حجم سالیانه گیاه تازه بر حسب وسعت سطح کشت ، انبوهی رشد گیاهان قابل جمع آوری و نیز تعداد انواع گیاهان و اندام های گیاهان کشت شده تعیین می گردد . 3- سطح خشک کن گل ها و برگ ها طبق بررسی های انجام شده باید 1/1 سطح زیر کشت گیاه باشد . 4- سطح خشک کن گیاهان و ریشه ها باید 6/1 برابر سطح زیر کشت یا جمع آوری شده باشد . 5- جهت صرفه جویی در فضا ، نمونه هایی که بذر و میوه آن ها دارویی هستند پس از جمع آوری روی هم انباشته و به آرامی خشک می گردد .نگهداری و انبارداری گیاهان دارویی : یکی از عوامل مهم در شرایط انبارداری کنترل رطوبت است . عامل بعدی درجه حرارت می باشد . شرایط انبار باید به گونه ای باشد که از ورود موجودات زنده به آن جلوگیری شود . انبار باید ضد حریق باشد . مهمترین ترکیباتی که در گیاهان دارویی به عنوان ماده مؤثره می شناسیم عبارتست از : اسانس – رزین – تانن – موسیلاژ – ساپونین – گلوکزیدها – هیدرات های کربن – لعاب ها – انواع اسیدها و ... . اسانس "Essential oils" : طبقه ای از روغن های فراری هستند که جنبه گیاهی دارند و شامل ترکیبات شیمیایی سنگین ، فرار و چرب می باشند . در اصل وجود بوی خوش از اندام های این گونه گیاهان یا مزه آن ها بدلیل وجود این اسانس ها می باشد . اسانس ممکن است بطور مستقیم توسط پروتوپلاسم گیاه که به شکل تجزیه ی مواد رزینی سلول ها یا هیدرولیز گلوکزیدها حاصل می شود بوجود آید . محل تشکیل و جایگزینی روغن های فرار در گیاهان به تیره های مختلف بستگی دارد . به عنوان مثال در گیاهان تیره نعناع ، اسانس ها در تارهای ترشح کننده گیاه و در چتریان در لوله های روغنی و در گل محمدی در گلبرگ و ... قرار دارد . وزن مخصوص اسانس کمتر از آب می باشد و به جز مواردی کم ، بر روی آب مانند لکه های چربی قرار می گیرند . اسانس به علت تبخیر در اثر مجاورت هوا در ظرف های سر بسته نگهداری می شود . در حالت عادی کلیه ی روغن های فرار به اسانس ها معروف هستند . اسانس در اولین مرحله جداسازی بی رنگ است ولی به محض اینکه در معرض هوا قرار می گیرد تغییر رنگ می دهد . یکی از موارد دیگری که در مورد اسانس ها باید در نظر بگیریم اینست که معمولا اسانس را در ظرف های تیره رنگ نگهداری می کنند چون تابیدن نور بطور مستقیم از خاصیت کیفی اسانس به شدت می کاهد . اسانس در الکل ، محلول است . ساختمان شیمیایی اسانس ها شامل استرها ، آلدئید ها ، الکل ها ، فنولیدها ، ستن ها و ترپن ها می باشد . عوامل مؤثر در تولید کمی و کیفی اسانس ها : 1- خاک مزرعه (محل کشت ) : اثر مستقیم بر روی میزان کمی اسانس دارد . 2- ارتفاع ، شیب و جهت محل مورد نظر اثر مستقیم بر روی کیفیت اسانس دارد . 3- سن گیاه بر کیفیت اثر مستقیم و غیر مستقیم دارد . 4- نحوه بهره برداری 5- نحوه انتقال 6- نحوه انبار داری 7- زمان بهره برداری 8- روش های خشک کردن اسانس بطور کلی برای گیاه مفید است به این صورت که در جایی باعث جذب حشرات مفید و در جایی باعث دفع موجودات مضر می شود .منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )جلسه پنجم کاربرد اسانس : اسانس بطور کلی در صنایع داروسازی ، عطر سازی ، بهداشتی ، غذایی و مصارف فنی (اکثر حلال هایی که وجود دارد ) ، لوازم التحریر و ... استفاده می شود . استفاده بیش از حد از اسانس باعث بروز عوارض جانبی مانند تحریک دستگاه گوارش ، تهوع ، استفراغ و اسهال می گردد . بطور کلی بوی ناشی از اسانس ها از دو ترکیب اسانس ، شامل ترکیبات اکسیژنه و ترکیبات هیدروکربن ها می باشد . اگر اسانسی دارای ترکیبات هیدروکربنی باشد مانند آلدئیدها ، الکل ها ، اترها و ... زمان طولانی تری بوی اسانس باقی می ماند. از اسانس هایی که زیاد با آن در ارتباطیم اسانس میوه لیمو است . این اسانس بدلیل داشتن ترکیبات هیدروکربنه که مسئول بوی اسانس ها می باشد به محض اینکه در معرض هوا قرار می گیرد خراب می شود و مزه آن از شیرینی به تلخی می گراید . بطور کلی ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس ها به شکل زیر طبقه بندی می شوند : 1- هیدروکربن ها 2- الکل ها 3- آلدئیدها 4- ستون ها 5- استرها 6- فنول ها 7- اکسیدها 8- ترکیبات ازت دار 9- ترکیبات گوگردی بطور کلی اسانس ها به دو شکل کمی و کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند . جهت اندازه گیری مقدار اسانس ها بطور کلی 5 روش وجود دارد : الف) روش تقطیر : که به چهار شکل مورد استفاده قرار می گیرد : 1- تقطیر با آب 2- تقطیر باآب و بخار 3- تقطیر با بخار 4- تقطیر با آب و همزمان با یک حلال هدف از روش تقطیر اینست که سطح تماس آب را با مواد مؤثره گیاه زیادتر کرده و در نهایت باعث جابجا شدن اسانس از جای خود به جایی که مورد نظر ماست می شود . ب) روش خراش ، فشار و تیغ زدن : بعضی از اسانس ها زمانی که حرارت می بینند تجزیه می شوند که برای استخراج آن ها باید از روش خراش دادن ، فشار و تیغ زدن استفاده شود . این روش شامل دو نوع روش اسفنجی و روش تیغ زدن و سوراخ کردن اندام مورد نظر می باشد . بطور کلی این روش برای گونه های گیاهی انتخاب می شود که اندام های گوشتی دارند. ج) روش استخراج با حلال : با توجه به نوع اسانس از دو نوع حلال فرار و حلال غیر فرار استفاده می شود . اگر گیاه دارای ترکیبات اسانسی باشد که اگر با حلال ترکیب شود جداسازی آن سخت باشد از حلال های فرار استفاده می شود .د) استخراج با استفاده از آنزیم های هیدرولیز کننده : معمولا این روش برای گروهی از اسانس ها استفاده می شود که منشا گلوکزیدی دارند ( مثل بادام تلخ ) .هـ) استخراج اسانس به روش دی اکسید کربن : در بیشتر اسانس هایی که منشا ترپنی دارند از این روش استفاده می شود . در روش کیفی بطور کلی جهت جداسازی ترکیبات مختلف اسانس از دو روش طیف سنجی جرمی و کاراماتوگرافی گازی استفاده می شود . در ایران بیشتر از روش دوم استفاده می شود که یک روش فیزیکی است که جهت جداسازی ، شناسایی و اندازه گیری اجزای فرار استفاده می شود . برای مثال برای جداسازی ترکیبات مختلف بنزن از روش تقطیر نمی توان استفاده کرد زیرا این روش باعث تجزیه ترکیبات مختلف در این ماده شیمیایی می شود در صورتی که در عرض چند دقیقه با این روش می توان ترکیبات مختلف را از هم جدا سازی کرد . برسی هایی که روی نفت خام انجام شده نشان داده که توانسته اند تا 200 جزء مختلف شیمیایی را جداسازی نمایند . یکی از کاربردهای دیگر این روش در تعیین میزان آلودگی هوا می باشد . این روش اولین بار در سال 1952 توسط آقای جیمز مارتین برای جداسازی مقادیر کم اسید چرب استفاده گردید . روش کاراماتوگرافی گازی شامل یک فاز متحرک که یک گاز است و یک فاز ساکن که یک ماده جاذب جامد یا مایع پوشش داده یا دارای پیوند بر روی یک دیواره ستونی شکل می باشد . اگر فاز ساکن ، جامد باشد ، روش را کاراماتوگرافی گاز - جامد (G.S.C) می گویند و اگر فاز ساکن ، مایع باشد ، روش را کاراماتوگرافی گاز _ مایع (G.L.C) می گویند . هر دو روش در تجزیه اسانس ها کاربرد دارد و لی از روش G.L.C بیشتر استفاده می شود . جداشدن مواد در ستون نظیر فرآیند استخراج است . اگر نمونه ای که می خواهند تجزیه کنند گازی شکل باشد ، نمونه را از نزدیکی های بالای ستون وارد دستگاه می کنند و اجزای آن بر حسب ضریب توزیع بین دو فاز مایع و گاز تقسیم می شود . مرحله ی متحرک یا همان مرحله گاز معمولا استفاده از گاز بی اثر است تا به فاز ساکن ، انحلال یا واکنش نشان دهد . معمولا از گاز هیدروژن یا هلیم برای این مرحله استفاده می شود .در دمای ثابت ، فشار و سرعت جریان گاز را بطرف ستون با تنظیم کننده ای ثابت نگه می دارند . اگر نمونه به شکل مایع باشد با یک سرنگ نمونه به دستگاه تزریق می شود . . اگر نمونه اسانس به صورت جامد باشد باید ابتدا در یک حلال فرار حل و سپس تزریق شود و اگر نمونه گازی شکل باشد باید حجم بیشتری را به دستگاه تزریق کرد . نمونه بعد از تزریق در نتیجه گرمای حاصل از سیستم الکتریکی ، تبدیل به گاز می شود و با گاز حامل مخلوط شده و به طرف ستون می رود در نتیجه اجزای موجود در نمونه بر حسب تمایلی که ستون برای نگهداری آن ها دارد از یکدیگر جداشده و بوسیله عبور گاز حامل ، اجزا جدا می شود و به عبارت دیگر حالتی که ستون برای نگهداری یا آزاد سازی ترکیب مورد نظر دارد ، اجزا را از هم جدا می کند .تشخیص اجزای بدست آمده از روی زمان بازداری ان ها صورت می گیرد به این ترتیب که هر جسمی شرایط ثابتی دارد و با در دست داشتن استانداردهای اجزای سازنده اسانس ها ، عمل تشخیص صورت می گیرد . زمان بازداری در این روش ، فاصله زمانی بین تزریق تا ایجاد حداکثر پیک در محور زمان گفته می شود و تابعی از حرارت ستون ، سرعت گاز حامل ، میل ترکیبی مابین نمونه و مرحله ساکن و وزن مرحله مایع می باشد . کشت و اهلی کردن طی سه مرحله انجام می گیرد : مرحله اول اهلی کردن گونه های وحشی است . مرحله دوم اهلی کردن گونه های زراعی و انتقال به محل های جدید است . مرحله سوم اصلا ح گونه های اهلی شده جهت تولید محصولات جدید است . طبق نظریه انجمن علوم و تکنولوژی آمریکا ، اهلی کردن گیاهان طی 7 مرحله انجام می گیرد : 1- جمع آوری ژرم پلاسم ها 2- ارزیابی ژرم پلاسم ها 3- مطالعات شیمیایی و کاربردی 4- ارزیابی زراعی و باغبانی 5- اصلاح نباتات 6- تولید و فرآوری در مقیاس زیاد 7- تجاری ساختنمنبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )