خانواده : Compositae
گياهان دارويی اين تيره در استان مرکزی عبارتند
از:
نام فارسي: بابا آدم
نام علمي: Arctium lappa
انگليسي: Berdock
فرانسه : Bardan آلماني: Klette
مشخصات گياهشناسی
گياهي علفي بزرگ داراي ساقه منشعب به طول 680 تا
5/1 و حتي بيشتر كه به حالت وحشي در نواحي مرطوب و سايه مي‌رويد ريشه‌اي دراز به
قطر انگشت با ظاهري دوكي شكل و به رنگ قهوه‌اي دارد. ولي اگر شكسته شود در مقطع
رنگ سفيد دارد. از اختصاصات آن اين است كه پهنك برگهاي آن بسيار بزرگ و حالت
افتاده بر روي ساقه دارد. به نسبتي كه از قاعده ساقه به راس آن نزديك مي‌شويم كم
مي‌گردد. رنگ آن در سطح فوقاني سبز تيره و در سطح تحتاني پوشيده از تارهاي فراوان
سبز روشن است. كاپيتولها ظاهري كروي دارد و مجتمع كه هر يك از آنها مركب از گل‌هاي
كوچك ارغواني به تعداد 5-4 مصور در تارهاي ابريشمي است. براكته‌هاي انولوكر آن هر
يك در انتها به خميدگي قلاب مانندي ختم مي‌شود ميوه آن پس از رسيدن بصورت فندقه
بصورت 4-3 سطح مشخص در مي‌آيد. رنگ آن خاكستري يا قهوه‌اي روشن و يا حنايي و گاهي
منقوش به لكه‌هاي نسبتاً تيره است. در بالاي ميوه آن دسته‌هاي تارهاي ابريشمي
كوتاه زرد يا سفيد مايل به زرد ديده مي‌شود كه زدود افتند. سطح خارجي ميوه گياه
پوشيده از تارهاي ريز است. بطور كه وجود آنها سبب مي‌گردد به سهولت به دست بچسبد.
برداشت محصول از اواخر اسفند تا اوايل ارديبهشت صورت مي‌گيرد. قسمت مورد استفاده
برگهاي گياه است.
خواص دارويی:
ريشه بابا آدم اثر تصفيه كننده خون, زياد كننده
ترشحات صفرا, مورد معرق است. براي رفع نقرس, رماتيسم و امراض مختلف جلدي استفاده
مي‌شود. ريشه بابا آدم به علت مرد بودن دافع اسيد اوريك و در رفع خيز عمومي بدن,
نقرس, سنگ كليه رفع جوشهاي صورت, دانه‌هاي غرور, بيماريهاي پوستي مختلف, سرخك و به
طور كلي تبهاي دانه‌اي, رماتيسم, قولنج‌هاي كبد و ترله‌ها ششي مزمن, اثر معالج
دارد, ريشه بابا آدم اثر پايين آورند قند خون دارد و در درمان ديابت از آن استفاده
مي‌شود. اگر له شده ريشه تازه بابا آدم و يا جوشانده غليظ آن, بر روي پوست صورت
اثر داده شود, كوركها و آندماي خشك را بهبود مي‌بخشد. ماليدن لوسيونهاي حاصل از
جوشانده ريشه بابا آدم, باعث تقويت پوست سر جلوگيري از ريزش مو مي‌گردد, ضماد
برگهاي آن موجب تسكين درد در ورم حاد مفاصل در رفع ناراحتي‌ها و التهاب در بواسير
مي‌شود. برگهاي له شده آنرا براي گزش مار توصيه مي‌كنند برگهاي قاعده ساقه و ريشه
گياه در تقويت عصب چشائي و درمان ضعف اعصاب موثر واقع مي‌شود.
تدوین:حمیدرضا میرداودی-عضو هیئت علمی مرکز
تحقیقات کشاورزی و
منابع طبیعی استان مرکزی
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )