کاهش خسارت خشکسالی در گندم دیم

سوسك شاخك بلند رزاسه (كرم زرد شاخه خوار) Rosaceae branch borer   Ospheranteria coerulescens   (Col.: Cerambycidae)   در اكثر مناطق ميوه‌خيز كشور وجود دارد. به انواع درختان ميوه خانواده رزاسه يعني سيب، گلابي، به، گيلاس، هلو، زردآلو، بادام، آلو، گوجه، آلبالو، زالزالك، به ژاپوني، رز، سنجد و حتي به درختان نرك سيب، هلو و زردآلو حمله مي‌نمايد. لاروهاي اين حشره در شاخه‌هاي نازك بيد و نارون نيز مشاهده شده است.       زيست‌شناسي زمستان را به صورت لارو در داخل شاخه يا تنه درختان خانواده رزاسه به سر مي‌برد. در اواسط بهار لارو پس از مقداري تغذيه به پيش شفيره، سپس تبديل به شفيره مي‌گردد. دوره پيش شفيرگي 5 تا 9 روز و شفيرگي 11 تا 20 روز به طول مي‌انجامد. سپس حشرات كامل ظاهر و با كمي تغذيه از شيره گلها شروع به جفت‌گيري و پس از چند ساعت الي چند روز به طور انفرادي رو شاخه‌ها در كنار جوانه‌ها تخمريزي مي‌كنند.   رنگ تخمها نارنجي و شكل آنها مانند كاسه لاك‌پشت مي‌باشد. هر حشره ماده ممكن است 30 تا 75 عدد تخم بگذارد. دوره نشو و نماي جنيني 7 تا 8 روز پس از آن لارو مستقيماً داخل چوب شده و شروع به فعاليت مي‌نمايد. بطوريكه آغاز فعاليت آن را مي‌توان از روي پژمردگي برگهاي سرشاخه‌ها مشخص كرد. لارو اين سوسك با تغذيه از قسمتهاي داخلي سرشاخه‌ها و شاخه‌ها و گاهي تنه درختان كانالي ايجاد و داخل آنها را پوك و خالي مي‌كند به طوريكه با وزيدن باد قسمت‌هاي مورد حمله قطع گرديده مي‌افتند. دوره لاروي حدود 8 تا 9 ماده مي‌باشد. يك نسل در سال دارد.       مبارزه 1ـ عوامل بازدارنده طبيعي: تعدادي از زنبورهاي خانواده Chalcididae , Torymidae ،Ichneumonidae از پارازيت‌هاي اين حشره به شمار مي‌روند كه Xorides coroyrensis از خانواده Ichneumouidae به عنوان پارازيتوئيد لارو بيشتر از بقيه گونه‌ها فعال مي‌باشد.   2ـ آب و اثر آن درجلب آفت: مشاهدات رجبي بيانگر اثر قاطع آب درجلب حشرات چوبخوار از جمله سوسك شاخك بلند رزاسه است. اگر به آب معني و سيعتري بدهيم يعني ميزان رطوبت نسبي هوا را نيز مشمول آن بدانيم در آن صورت آب مهمترين عامل جلب حشرات چوبخوار در كشور ما خواهد بود. آب اگر كم باشد گذشته از اين كه خود آن به عنوان يك عنصر بسيار مهم حياتي به حد كافي در اختيار گياه قرار نمي‌گيرد بلكه جذب مواد غذايي لازم در خاك نيز دچار اخلال و اشكال مي‌شود.   آفتاب فراوان كشورمان يكي از عوامل مؤثر در شدت حمله حشرات چوبخوار است. آفتاب در دو جهت بسيار مشخص عمل مي‌نمايد. يكي اين كه با حرارت زيادي كه در نسوج گياهي ايجاد مي‌كند حشرات چوبخوار را كه به طور كلي حرارت دوست هستند جلب مي‌نمايد، دوم اين كه موجب تبخير سطحي شديد در گياه و خاك شده و در جريان عادي شيره يگاهي و اعمال فيزيولوژيك گياه اختلال ايجاد مي‌كند و در نتيجه موجب جلب حشرات چوبخوار مي‌گردد. بنابراين آبياري منظم به موقع تأثير به سزايي بر اين حشرات دارد.   3ـ تقويت درخت و خاك آن   4ـ هرس و معدوم نمودن شاخه‌هاي آلوده، چون لاروهاي در حال رشد در درون شاخه‌ها از بين مي‌روند.   5ـ سم‌پاشي با سموم سيستميك و نفوذي: توجه داشته باشيد زماني سموم سيستميك اثر مي‌كند كه لارو در مرحله سنين اوليه باشد.   در پايان لازم است به اين نكته توجه داشته باشيم كه اين حشره به شدت به گلهاي سفيد جلب مي‌گردد و به تعداد زياد روي گلهاي سفيد رنگ به ويژه ازمك (Cardaria draba) به شكل گروهي ديده شده است. بدين معني كه از گلهاي جذب كننده اين آفت براي جمع‌آوري حشرات كامل بهره برد و آنها را نابود نمود.           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         پوستخوار درختان ميوه (Shot hole borer)   Ruguloscolytus mediterraneus   (Col.: Scolytidae)   اين حشره در تمام نقاطي از ايران كه درختان ميوه خانواده رزاسه كشت مي‌شوند از مرطوبترين نقاط كشور (گيلان و مازندران) تا خشك‌ترين آنها (باغات يزد و نقاط خشك اصفهان) و از سردترين مناطق كشور (همدان و زنجان و شهركرد) تا گرمترين آن فعاليت مي‌كند. البته خسارت آن در نواحي كوهستاني كمتر از دشت مي‌باشد. گياهان ميزبان آن تمام درختان ميوه سردسيري هسته‌دار و دانه‌دار خانواده رزاسه مي‌باشند. به طور كلي آلبالو خيلي كمتر از ساير گونه‌هاي درختان هسته‌دار مورد حمله واقع مي‌شود كه شايد علت اصلي آن همانا عدم ازدياد اين درخت از طريق پيوند است. پيوند كردن درختان خود عاملي در جهت جلب حشرات كامل اين آفت براي استقرار روي آن درختان مي‌باشد. درختان ميوه دانه‌دار را مي‌توان از نظر شدت خسارت حمله آفت طبقه‌بندي نمود بدين معني كه سيب بيشتر از دو گونه گلابي و به مورد حمله اين آفت قرار مي‌گيرد. خسارت روي هسته‌دارها بيشتر از دانه‌دارها مي‌باشد كه موجب ترشح صمغ در اين گياهان مي‌گردد.   خسارت اين اسكوليت در باغات ميوه ابتدا به صورت ضعف عمومي درخت‌ها و عدم جريان شيره نباتي در قسمت‌هاي هوايي و كوچك ماندن ميوه‌ها بروز كرده و بتدريج با خشك شدن سريع شاخه‌ها منجر به مرگ درخت مي گردد. حشرات كامل به محل اتصال دستجات ميوه و برگ به شاخه (Spurs) حمله كرده و باعث خشكيدن يكباره آنها مي‌شوند.       زيست‌شناسي داراي سه نسل در سال مي‌باشد. زمستان گذراني به صورت لار كامل در حد فاصل بين پوست و چوب درختان مي‌باشد. در بهار با مساعد شدن شرايط آب و هوا لاروها به شفيره تبديل شده و دراواسط بهار يعني دهه دوم ارديبهشت ماه حشرات بالغ پوست ش اخه‌ها و تنه را سوراخ كرده و خارج مي‌شوند. حشرات كامل پس از مدي تغذيه، جفت‌گيري و تخمريزي مي‌نمايند.   تخمريزي يك يا دو روز بعد از جفت‌گيري صورت مي‌گيرد. حشره ماده در زير پوست دالان مادري ايجاد نموده و در دو طرف آن تخمريزي مي‌نمايد. تعداد تخم حداقل 20 و حداكثر 105 عدد و متوسط 40 عدد مي‌باشد. بعد از 6 تا 10 روز لاروها خارج و دالان لاروي را عمود بر دالان مادري ايجاد مي‌نمايند. داراي 5 سن لاروي است. در انتهاي دالان لاروي اتاقك شفيرگي تشكيل مي‌شود كه لاروها در آن به شفيره و سپس به حشره كامل تبديل مي‌گردند.       کنترل: در رابطه با مبارزه و پيشگيري عواملي كه در رابطه با سوسك شاخك بلند رزاسه گفته شد در مورد اين حشره نيز صادق است چون اين آفت نيز درختان ضعيف را مورد حمله قرار مي‌دهد.           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         سوسك برگخوار درختان ميوه     Adoretus persicus   (Col.: Scarabaeidae)   اين حشره در مناطق خراسان، تهران، مركزي، همدان، لرستان، باختران، كردستان، اصفهان، فارس، يزد و كرمان فعال مي‌باشد. از آفات درجه دوم باغات ميوه محسوب مي‌شود. حشره كامل از برگ درختان مثمر نظير گلابي، سيب، به، گيلاس، گوجه، آلو، بادام، زردآلو و هلو، همچنين از برگ درختان غير مثمر نظير بيد و صنوبر تغذيه مي‌نمايد و در تراكم بالا فقط رگبرگ اصلي را به جا مي‌گذارد.   زيست‌شناسي حشرات كامل معمولاً در اواخر خردادماه و اوايل تيرماه ظاهر مي‌شوند. ظهور آنها بسته به شرايط آب و هوايي مخصوصاص درجه حرارت فصل از منطقه‌اي به منطقه ديگر متفاوت مي‌باشد. حشره بالغ شب پرواز بوده و موقعي كه هوا تاريك مي‌شود از پناهگاه‌هاي خود خارج شده و شروع به پرواز مي‌نمايد. اين حشره از نظر فعاليت و رژيم غذايي معمولاً زندگي دسته جمعي دارد. حشرات بالغ به صورت دستجات 10 تا 20 تايي گاهي بيشتر در مجاورت هم زندگي مي‌كنند. تغذيه معمولاً ابتدا از كناره برگ شروع شده و تا رگبرگ اصلي ادامه پيدا مي‌كند و مسير خورده شده كاملاً مضرس است. در حمله شديد حتي رگبرگهاي فرعي را نيز خرده و فقط رگبرگ اصلي را باقي مي‌گذارد. فعاليت تغذيه‌اي حشره در تمام مدت شب ادامه داشته و صبح در پاي همان درخت در زير خاك يا كلوخه‌ها پنهان مي‌شوند و يا در زير پوستك و شكاف تنه درختان به سر مي‌برند.   اين حشرات پس از مدتي تغذيه جفت‌گيري كرده و افراد ماده تخم‌هاي خو را در داخل توده‌هاي كود دامي و مواد پوسيده گياهي قرار مي‌دهند. اين تخم‌ها به فاصله 2 تا 3 هفته باز مي‌شوند و لاروها از مواد پوسيده گياهي تغذيه مي‌كنند. در مرحله لاروي به هيچ وجه زياني وارد نمي‌كنند. اين لاروها تا اواسط بهار سال بعد دوران تغذيه خود را پايان داده و در داخل خاك در ميان محفظه بيضي شكل گلي تبديل به شفيره مي‌شوند. يك نسل در سال دارد اما در برخي مواقع يك نسل در دو سال طي مي‌شود.   کنترل: 1ـ مبارزه مكانيكي:   الف‌ـ چون حشره نسبت به نور كشش مثبت دارد مي‌توان توسط تله‌هاي نوري و نظاير آن در شب آنها را جمع‌آوري نمود.   ب‌ـ در حالت خاص مي‌توان حشرات كامل را شبها از روي برگها جمع‌آوري و معدوم نمود و در هنگام روز در مناطق آلوده از زير خاك و كلوخه‌هاي اطراف درختان آنها را جمع نموده و از بين برد.   2ـ استفاده از گياهان تله: اين حشره تمايل زيادي به تغذيه از برگ درختان تبريزي دارد. مي‌توان با كشت اين گياه به عنوان تله در اطراف باغ تا اندازه‌اي از خسارت و صدمه آن به درختان ميوه جلوگيري نمود. به علاوه سم‌پاشي را روي همين درختان منحصر كرده و از انبوهي آفت كاست.           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         سوسكهاي گرده خوار 1- Epicometis hirta   (Col.: Scarabaeidae)   حشره كامل به طول 8 تا 13 ميليمتر است. رنگ عمومي بدن سياه مات تا نيمه شفاف مي‌باشد. بالپوشها مزين به نقطه‌هاي كوچك سفيد رنگ بوده كه تعداد و شكل آنها در نمونه‌هاي مختلف متفاوت هستند. سراسر بدن پوشيده از كركهاي بسيار ظريف كم و بيش متراكم و به رنگ زرد بسيار روشن است. درحشرات نر پنجه پاهاي جلو از ساق قدري كوتاهتر و در ماده‌ها پنجه قدرت بلندتر از ساق مي‌باشد. يك نسل در سال دارد. زمستان را به صورت حشره كامل در خاك طي مي‌كند. به گلخوار بور معروف است.   2- Oxythyrco cinctella   (Col.: Scarabaeidae)   حشره كامل به طول 8 تا 12.5 ميليمتر است. رنگ عمومي بدن و بالپوشها سياه براق مي‌باشد. در دو حاشيه پشت سينه اول دو نوار جانبي سراسري و به رنگ سفيد ديده مي‌شود. حاشيه تحتاني پشت سينه اول نيز داراي دو نقطه سفيد رنگ است. روي بالپوشها تعدادي لكه‌هاي كوچك بزرگ سفيد به چشم مي‌خورد. زمستان را به صورت حشره كامل داخل خاك چه داخل لانه‌هاي گلي و چه به صورت آزاد به سر مي‌برد. يك نسل در سال دارد. به گلخوار سياه معروف مي‌باشد.   3- Cetonia aurata   (Col.: Scarabaeidae)   جنس Cetonia بسيار شبيه به جنس Potosia مي‌باشد. جنس Cetonia داراي يك برجستگي كروي در مزواسترنوم بين كوكساي پاي دوم است در صورتيكه در جنس Potosia اين برجستگي وجود ندارد بلكه تخت است.   طول حشره كامل 15 تا 19 ميليمتر است. رنگ اين گونه سبز كم و بيش طلائي فلزي است. روي بالپوش‌ها به ويژه در نيمه پاييني لكه‌هاي عرضي و همچنين قطه‌هايي به رنگ سفيد ديده مي‌شوند كه شكل اندازه آنها در نمونه‌هاي مخلتف تغييرات خفيفي مي‌نمايد.   4- Potosia cuprea   (Col.: Scarabaeidae)   طول حشره كامل 17 تا 23 ميليمتر است. رنگ بالپوشها و پشت سينه اول و شكم از سبز با جلاي بسيار شفاف كه جلاي فلزي آن در برخي از نمونه‌ها بسيار طلايي مي‌شود تا رنگ مسي بسيار مشخص تغيير مي‌يابد كه در حالت اخير حشره داراي رنگ قرمز مسي سراسري مي‌گردد در حالي كه برخي از نمونه‌هاي ديگر به رنگ سبز يك دست بسيار شفاف با جلاي خفيف طلائي مي‌باشد.   در گونه 3 و 4 زمستان گذراني به صورت حشره كامل و لارو در داخل خاك و توده‌هاي كودهاي مختلف حيواني، خاك برگ و هرگونه انباشته‌اي از مواد گياهي در حال پوسيدن مي‌باشد. يك نسل در دو سال طي مي‌گردد.   در تمام چهار گونه بالا حشرات كامل از اعضاء‌ جنس گل تغذيه مي‌نمايند و خسارت وارد مي‌آورند. لاروها از مواد پوسيده گياهي خاك تغذيه مي‌نمايند. داراي 3 سن لاروي هستند.   کنترل:   براي مبارزه با اين آفات مي‌توان از گياهان تله استفاده نمود. ظاهراً گياهاني كه گلهاي آنها سفيد يا مايل به سفيد است و گل آذين درشت دارند بهترين حشرات را به خود جلب مي‌نمايند. در اين رابطه كشت و كار درختچه‌هايي مانند نسترن‌هاي سفيد در حاشيه باغات بسيار مفيد واقع مي‌شوند. اين گياهان بايد طوري انتخاب شوند كه همزان با درختان ميزبان اين آفت به گل به نشيند و دوره گل‌دهي آنها نسبتاً كافي باشد. در اين صورت عده زيادي از اين حشرات به سمت گياهان تله جلب شده و شكوفه درختان را كمتر مورد هجوم قرار مي‌دهند. به علاوه چنانچه مبارزه شيميايي با اين آفت لازم باشد ممكن است روي اين گياهان انجام گيرد. سم‌پاشي روي درختان در مرحله گل بسيار خطرناك است و علاوه بر آن كه روي تلقيح گل اثر مي‌گذارد موجب تلفات شديد حشرات مفيد به خصوص زنبور عسل مي‌گردد. در سطوح كم مي‌توان حشرات كامل را بوسيله تله‌هاي نوري جمع‌آوري و معدوم نمود.           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         سرخرطومي سيب Apple blossom weevil   Anthonomus pomorum (Col.: Curculionidae)   ميزان اصلي آن سيب و علاوه بر آن به ساير درختان ميوه دانه‌دار هم خسارت مي‌زند، حشره كامل قبل از جفت‌گيري و تخمريزي از جوانه‌ها، برگ، گلهاي هنوز كاملاً بسته، حتي شاخه‌هاي بسيار كوچك حامل جوانه‌هاي گل و برگ تغذيه مي‌كند. لارو نيز از اندامهاي زايا نظير پرچم‌ها و تخمدان‌هاي گل و ميوه جوان تغذيه مي‌كند. غنچه‌هاي مورد حمله باز نشده، گلبرگها خشك، غنچه‌ها قهوه‌اي و بسته باقي مي‌مانند و سوراخي در آن بوجود مي‌آيد. در داخل غنچه آلوده تخم، لارو يا شفيره آفت ملاحظه مي‌گردد.       زيست‌شناسي   حشره كامل در شكاف يا زير پوست تنه درختان و يا پناهگاههاي ديگر زمستان را به سر مي‌برد. در اواخر اسفند و يا فروردين پناهگاههاي زمستاني را ترك كرده و شروع به تغذيه از غنچه‌ها مي‌نمايد. ماده‌ها يك تا دو روز پس از جفت‌گيري شروع به تخمريزي داخل غنچه‌هاي سبز مي‌كنند. حشره ماده با خرطوم خود سوراخي در غنچه ايجاد مي‌كند سپس چرخيده و انتهاي شكم را در مقابل سوراخ قرار داده و تخمريزي مي‌كند. تخم پس از 5 تا 15 روز تفريخ شده و لاروها پس از 2 تا 3 هفته تغذيه در داخل غنچه‌ها تبديل به شفيره مي‌گردند. دوره شفيرگي يك تا دو هفته مي‌باشد. سپس سرخرطومي‌هاي نسل جديد غنچه را سوراخ كرده و از آن خارج مي‌شوند و در پناهگاههاي مختلف زمستان گذراني مي‌كند. اين حشره يك نسل در سال دارد.   کنترل شیمیایی:   از سموم توصیه شده در مرحله غنچه قبل ازباز شدن گلها استفاده می کنیم   1. اندوسولفان EC35% و 1.5 درهزار   2. دیازینون wp40% و 1در هزار   3. فوزولن EC35% و 1.5 در هزار           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )         شته مومي يا شته خوني سيب   Wooly aphid   Eriosoma lanigerum   (Hom.: Eriosomatidae)   ريشه واژه خانواده Eroisomatidae در لاتين به معناي بدن پشمالو مي‌باشد. اين آفت در اكثر نقاط جهان كه سيب كاشت مي‌شود شيوع دارد غير از سيب به انواع گلابي اهلي و وحشي، به، زالزالك و نيز نارون ‌آمريكايي با نام Ulmus americana (ميزبان اول) حمله مي‌كند.   اين آفت به صورت توده هاي سفيد رنگ در ماههاي مهر و تابستان روي سرشاخه‌ها و تنه درختان دانه‌دار به خصوص در اطراف زخم‌هاي حاصله از هرس شاخه‌ها ديده مي‌شود. اين آفت به ريشه و طوقه دررختان نيز حمله مي‌كند. در روي ريشه وطوقه خسارت اين آفت با ايجاد برآمدگي و گالهاي مخصوص همراه است. اين برآمدگي و گالها روي سرشاخه‌ها هم ديده مي‌شود. ارقام بومي كشور حساسيت فراواني به اين شته دارند. در حاليكه برخي ارقام خارجي مانند زرد و قرمز لبنان كمتر مورد حمله واقع مي‌شوند.       زيست‌شناسي   اين شته اگرچه دو ميزبانه است ولي در مناطقي كه ميزبان اول يافت نشود (مانند كشور ایران) در تمام مدت سال روي ميزبان دوم (درختان دانه‌دار) زندگي مي‌كند و مراحل جنسي و تخم در اين شرايط ديده نمي‌شود. در شرايط عادي كه هر دو ميزبانه وجود داشته باشد مانند همه شته‌هاي دوميزبانه، مرحله‌اي از سيكل زندگي خود را روي درختان ميوه دانه‌دار و مراحلي را نيز ري درختان نارون (افراد جنسي نر و ماده تخم، ماده موسس،ماده فونداتريژن) سپري مي‌كند.   اين شته ناقل بيماري قارچي شاتكر چند ساله روي درختان سيب مي‌باشد. زمستان گذراني در مرحله پورگي سپري مي‌شود. محل زمستان گذراني در شكاف‌هاي موجود روي تنه و شاخه‌هاي سنين مختلف و حتي شاخه‌هاي همان سال و طوقه و ريشه‌هاي ضخيم و اصلي مجاور تنه و نزديك سطح خاك مي‌باشد.       کنتـــــــرل:   1ـ مبارزه بيولوژيك   الف‌ـ زنبور Aphelimus mali (Aphelinidae) از پارازيتوئيدهاي اختصاصي شته مومي سيب مي‌باشد.   ب‌ـ لارو و حشره‌كش كفشدوزك‌هاي   Coccinella septampunotata   Exochomus spp   Chilocorus spp   ج‌ـ لاروهاي مگس‌هاي سيرفيد و لاروهاي كريزوپا   د‌ـ لاروهاي پشه‌هاي Cecidomyiidae   د‌ـ سن‌هاي شكاري از خانواده Anthoeoridae ,Nabidae   2ـ مبارزه زراعي   شته مومي سيب چون مكان‌هاي سايه‌دار را ترجيح مي‌دهد لذا در باغات سيب از كاشت پرپشت درختان بايستي اجتناب كرده و به هرس آنها دقت لازم مبذول داشت همواره جريان هوا و نفوذ اشعه‌هاي خورشيدي را به داخل درختان امكان‌پذير ساخت. چون شته‌ها اكثراً در داخل زخم‌هاي درختان و يا در محل‌هاي بريده و هرس شده آنها مستقر مي‌شوند لذا اين قسمت‌ها نبايد به حال خو رها شوند. همچني شاخه‌هاي گال‌دار و يا سرشاخه‌هاي مورد هجوم بايستي به طور مرتب قطع شده و نابود گردند.   3ـ كاشت واريته‌هاي مقاوم   تحقيقات ايستگاه East-Malling نشان مي‌دهد كه واريته‌هاي Northern spy و Winter majetin تقريباً مورد هجوم شته مومي واقع نمي‌شوند.   کنترل شیمیایی:   1. تیومتون(اکاتین) EC60% و 1در هزار   2. اکسی دیمتون متیل EC25% و 1 درهزار   3. پیریمیکارب(پریمور) Df50% و 5/. درهزار           منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )