تقویم زمانی هرس درختان و درختچه های فضای سبز:1- شمشاد نام علمی : Buxus sempervirens زمان هرس: بهار، پاییز2- جوالدوزک نام علمی : Catalpa speciosaزمان هرس: آخر تابستان،زمستان3- سدرنام علمی : Cedrusزمان هرس:تابستان4- ارغواننام علمی : Cercisزمان هرس:زمستاننحوه هرس: هرس این درخت بسته به نوع فرم آن می تواند بدون هرس و تنها با قطع اجباری شاخه های خشک به صورت گلدانی و باز باشد و یا با هرس شاخه زنی می توان تاج آن را انبوه و کروی ساخت.5- افرانام علمی : Acerزمان هرس:زمستان6- عرعرنام علمی : Aillanthusزمان هرس: زمستان،تابستان7- ابریشمنام علمی : Albizziaزمان هرس: بهار8- زرشکنام علمی : Berberisزمان هرس:زمستان،تابستان9- دم موشینام علمی : Buddleia davidiiزمان هرس:اواخر زمستاننحوه هرس: یا شاخه اصلی را در زمستان از قسمت های داخلی حذف نمود(هرس نسبتا شدید)تا گیاه تحریک به رشد دوباره گردد.10- به ژاپنینام علمی : Chaenomelesزمان هرس:تابستان،زمستان11- شبه سرونام علمی : Chamaecyparis lawsonianaزمان هرس:تابستان12- گل یخنام علمی : Chimonanthus praecoxزمان هرس:بهار ، تابستان13- درخت پر نام علمی : Cotinus coggyriaزمان هرس:تابستان14- شیر خشتنام علمی : Cotoneasterزمان هرس:بهار،تابستان،زمستان15- سرو نام علمی : Cupressusزمان هرس:بهار و تابستان16- گل طاووسینام علمی : Cytisusزمان هرس:بهار17- یاس زردنام علمی : Forsythia زمان هرس:بهار18- زبان گنجشکنام علمی : Franinusزمان هرس:زمستان19- لیلکینام علمی : Gleditsiaزمان هرس:زمستان20- ختمی درختینام علمی : Hibiscus syriacusزمان هرس:بهار،تایستان و پاییز21- یاسمننام علمی : Jasminum officinalزمان هرس:بهار ،تابستاننحوه هرس: در بهار و تابستان بر حسب زمان گلدهی باید بعد از اتمام دوره گلدهی نسبت به حذف شاخه های ضعیف اقدام نمود و شاخه های خیلی بلند را تا نیمه کوتاه نمود.22- سرو کوهی نام علمی : Juniperusزمان هرس:بهار ،تابستان23- برگ نونام علمی : Ligustrumزمان هرس:زمستان ،بهار،تابستان24 - ماگنولیانام علمی : Magnoliaزمان هرس:تابستاننحوه هرس: بهتر است تا جای ممکن به دلیل التیام زخمهای حاصل از هرس و کندی رشد درخت هرس نشوند ولی در صورت لزوم می توان نسبت به خذف شاخه های نابجا و یا شکسته اقدام کرد.25- زیتون تلخنام علمی : Meliaزمان هرس:تابستان26- توت نام علمی : Morus sppزمان هرس:زمستان ،تابستان27- خرزهرهنام علمی : Nerium oleanderزمان هرس:تابستان28- نرگس درختینام علمی : Philadelphusزمان هرس:بهار،تابستان،پاییزنحوه هرس: این درختچه معمولا نیازی به هرس چندانی ندارد و تنها باید هر سه یا چهار سال یکبار در اوائل بهار یا پاییز تعدادی از ساقه های خیلی مسن را از قاعده قطع کنیم.همچنین هرس پنسمان یا چیدن نوک شاخه های تازه روئیده در تابستان باعث جلوگیری از حجیم شدن تاج شده و آنرا متراکم تر می سازد.29- نوئلنام علمی : Piceaزمان هرس:بهار ،تابستان30-کاجنام علمی : Pinus sppزمان هرس:بهار31- چنارنام علمی : Platamus sppزمان هرس:تابستان ،زمستان32- صنوبرنام علمی : Populus sppزمان هرس:تابستان33- پیراکانتانام علمی : Pyracantha sppزمان هرس:تابستان ،آخر زمستان34- بلوط نام علمی : Quercus sppزمان هرس:تابستان،زمستان35- سماقنام علمی : Rhusزمان هرس:زمستان36- اقاقیانام علمی : Robiniaزمان هرس:تابستان،زمستان37- بیدنام علمی : Salix sppزمان هرس:زمستان،تابستان38- اسپیرهنام علمی : Spireaزمان هرس:بهار39- سرو خمره اینام علمی : Thujaزمان هرس:بهار،تابستان،پاییز40- ناروننام علمی : Ulmus sppزمان هرس:اواخر تابستان ،زمستان41- بداغ نام علمی : Viburnum sppزمان هرس:بهار،اواسط تابستان42- مروارید درختینام علمی : Symphoricarpusزمان هرس:اوائل بهار43- گز نام علمی : Tamarix sppزمان هرس:بهار ،تابستان44- سرخدارنام علمی : Taxus sppزمان هرس:اواخر بهار،تابستانمنبع
در باغ ایرانی گلها را معمولا پای درختان در حاشیه خیابانها میکاشتند. ایرانیان از گلهایی استفاده میشد که علاوه بر زیبایی دارای خواص مفید دیگری نظیر عطر خوش، استفادههای طبی و خوراکی بودند استفاده میکردند. در بعضی از باغها قسمتی از محوطه باغ، بنام باغچه، یا گلزار یا گلستان که معمولاً نزدیک بنای اصلی بود را به کاشت گل اختصاص میدادند. مطالب مربوط به این بخش از منابع گلکاری تألیف دکتر خلیقی و جزوه گیاه شناسی تألیف مهندس حریری تهیه شده است.1- شمعدانی معمولی: Geranium hortorumGeraminaceae: تیرهشمعدانی انواع مختلفی دارد و از گلهایی است که سابقه کشت آن در ایران بسیار طولانی است و هر کجا که آب و هوا اجازه کشت آنرا میداد کاشته می شد . شمعدانی گیاهی دائمی و مقاوم نسبت به سرما و سایه است. شمعدانی معمولی از همه معروفتر و بسیار پرگل و زیبایی می باشد. برگهای آن سبز با حاشیه کرم و رنگین میباشد. در زمستان که تابش آفتاب ضعیف است گل نمی دهند و در تابستان بهتر است درسایه نگهداری شوند. از انواع دیگر شمعدانی که در ایران کاشته میشدند میتوان و شمعدانی بهار هلو که در تهران بسیار کشت میشد، شمعدانی عطری که برگهای زیبا با شیارهای عمیق آن بسیار معطر است و شمعدانی اژدری(Pelargonium domesticum) که کشت آن در بسیاری از نقاط ایران متداول است نام برد. در آخر می توان به شمعدانی پیچ Pelargonium peltatum که برگها در این نوع نسبتاً پهن و گیاه حالت رونده دارد اشاره کرد.2- سوسن : Lilium longiflorumLiliaceae : تیرهگلهای آن بسیار زیبا است و در ٿصل بهار گل میدهد. دارای پیاز و تک لپهای است. پیازها را معمولاً در ماههای آذر و دی در گلخانهها میکارند .گل آن درشت و به گلهای مختلٿ زرد، سٿید، نارنجی و قرمز است.3- بنفشه :ViolaViolaceae: تیرهشامل گونههای بنفشه معطر V. odorata ، بنفشه فرنگیV.altaica و بنفشه سه رنگ V.tricolor بنفشه V.lutea است.انواع وحشی آن نیز درایران موجود است. گیاهی یکساله و مقاوم به سرما است. در نیمه دوم مرداد ماه بذر آن در هوای آزاد و در بستری از یک خاک سبک کشت می شود در مهر و آبان به محل اصلی برده میشود و تا اواسط بهار سال آینده دارای گل میباشد و مقاوم است. عملیات به نژادی و دو رک گیری در مورد این گیاه در دنیا بسیار انجام گرفته و بهترین نوع آن نسل اول (F1) است. بدیهی است نسلهای بعدی کیفیت و موغوبیت پایینتری دارند . برگهای آن ساده و متناوب و دارای گوشوارک میباشند. گلها نامنظم و منفرد، 5 گلبرک، 5کاسبرگ و 5 پرچم و یا مادگی سه برچهای دارد.حاوی ماده آلکا لوئیدی ویولین (violine) می باشد.4- نرگس: Narcissus poeticusAmaryllidaceae : تیرهگیاهی تک لپه، پیازی و دائمی است و گلهای آن معطر و زیبا است. در باغهای تاریخی بسیارکشت میشده است. واریتههای آن بسیار زیاد و بسته به درشتی و ریزی گل آن طبقه بندی میشوند. دارای گلهای شیپوری شکل به رنگ زرد و یا زرد سفید میباشد. تکثیرآ ن بوسیله بذر و پیاز صورت میگیرد. گیاهی علفی، دائمی با برگهای ساده است و باریک گلهای آن منظم، منفرد بوده و در ابتدا در غلافی پوشیدهاند است. میوه آن بصورت کپسول ( میوهای است که از تخمدان مرکب بوجود آمده و در هر برچه چند دانه تولید میشود) بوده دانه آلبومن و محتویات غذایی دانه زیاد دارد.5- گل حنا : Impatien balsamina تیره: saminaceaeگیاهی گلدانی، با گلهای ظریف است که هرگل آن 5 گلبرگ قرمز حنایی دارد. برگهای آن ظریف و به رنگ سبز روشن است. و این گیاه بوسیله قلمه تکثیر میشود. از زمانهای قدیم درایران کشت میشده و رنگ صورتی آن نیز موجود است. تکثیر این نوع گل از طریق کاشت بذر نیز به آسانی صورت میگیرد.6- اختر: Canna generalisCannaceae :تیرهگیاهی است دائمی، با ریزومهای ( اندامهای زیر زمینی که بعضی گیاهان به جای ریشه دارند) قومی روی آن جوانه های درشتی رشدونمو می کند. نسبت به سرمای زیاد حساس است. در تابستان به گل مینشیند و گلهای آن به رنگهای سرخ، نارنجی، زرد است.7- میخک : ianthus cayophyllusCaryopyllaceae: تیرهگیاهی است بسیار قدیمی با سابقه طولانی کاشت که به خاطر گلهایش در سراسر جهان معروف است. هم به صورت شاخه بریده و هم در باغچه ها قابل کاشت است گل آن در رنگهای بسیار متنوع و بسیار پرپر است. انواع وحشی آن نیز در کوهستانهای ایران، بیشتر در محلهای سنگی میروید. برگهای آن متقابل، ساده، باریک است و جام گل آن دارای 5 گلبرگ دندانه داراست که از دو قسمت پهنک (قسمت پهن گلبرگ )و ناخنک ( قمست باریک گلبرگ )تشکیل شده است. تکثیر میخک غالباً از طریق رویشی و توسط قلمه گیری از شاخه های سبزآن صورت می گیرد.8- قرنفل: Dianthus barbatusCaryophyllaceae : تیرهگلی بسیار زیبا است که گلهایش رنگهای متنوع داشته و در حاشیهها استٿاده میشود. در ایران از قدیم در باغها کشت میشده است. نسبت به سرما مقاوم است. بذر آن در تیر و مرداد کشت و نشاها در شهریور و مهر به محل اصلی منتقل می شود.9- گل صابونی ( بغدادی) : Soponaria officinalisCaryophyllaceae: تیرهاز اینرو به آن صابونی میگویند که برگهای آن دارای ماده ساپونینی (Saponin) است و مانند صابون درآب کف میکند، در بسیاری از منابع بعنوان یکی ازگلهای اصلی باغها ذکر شده است.10- ستارهای : Aster spCompositeae : تیرهدارای گونه های(Variety) بسیار زیاد است. گلهای ریز و ستاره ای شکل به رنگ سفید، آبی و طلایی دارد. روز کوتاه ( گیاهانی که به کمتر از 12 ساعت نورآقتاب در یک شبانه روز نیاز دارند) و دارای انشعابات متعدد می باشد. تکثیر آن غالباً از طریق کاشت بذر در اوایل اردیبهشت انجام می شود و حدود 5 ماه بعد ازکاشت بذرها به گل می نشینند.11- همیشه بهار : Calendula sp.Compositeae :تیرهاز گلهای پاییزی است و تا اوایل بهار دوام دارد. گلهای آن زرد طلایی است. در باغها، در حاشیهها و پای درختان ونیز نزدیک عمارت کاشته میشده است.12- جعفری : Taget erectaCompositeae :تیرهیکی ازگلهای قدیمی است که از سالها پیش کشت و پرورش آن درایران معمول بوده است. گل بهاره و تابستانه( نشاهای آن در ٿضل بهار وتابستان به محل اصلی کاشت منتقل میشوند. گل بهاره به گلی میگویند که در بهار به گل می نشیند) است. بذر آن به طور معمول در اردیبهشت ماه در خزانه ای آماده شده، سپس کشت میشود. نشا ظرف دو ماه آماده کاشتدر محل اصلی است.13- آهار : Zinnia elegansCompositeae : تیرهبذر آنرا در اردیبهشت ماه در خزانه میکارند و در تیر ماه آنرا نشا کار میکنند. این گل از گیاهانیاست که بذر آن مستقیماً در محل اصلی یعنی حاشیههای گلکاری کاشته میشود. رشد آن بسیار زیاد است. ارتفاع آن بیش از گلهای دیگر است و در حاشیههای گلکاری باید در جای مناسب کاشته شود .گل آن بسیار زیباست و در باغهای قدیمی بسیار از آن استفاده میشده است.14-کوکب : ahliaCompositeae : تیرهاز گیاهان دائمی است و ریشه های غده ای آن در برابر سرما مقاومت ندارد. رنگ گلها در آن بسیار زیبا و متنوع است، خصوصاً در نواحی کوهستانی که تابستانهای خنک تری دارد. گل آن بسیار درشت و رشد آن قابل ملاحظه است.15- کوکب کوهی : Rudbeckia fulgidaCompositeae : تیرهیک گیاه دائمی با گلها زرد است که در وسط به رنگ تیره و سیاه می گراید. گلهای کوکب کوهی با ساقه های بلند جلب توجه میکند. در آغاز بهار از طریق تقسیم بوته تکثیر میشود.16- رعنا زیبا : GaillardiaCompositea : تیرهیک گل زیبای دائمی است. در اواخر خرداد و تقریباً در تمام طول تابستان گل میدهد. گلهای آن قرمز، صورتی و زرد است. تکثیر آن به آسانی از طریق تقسیم بوته در بهار انجام میگیرد.17- داودی : Chrysanthemum morifoliumComposite: تیرهاین گیاه هم بیرونی وهم آپارتمانی میباشد. به طور مصنوعی در تمام tفصول در گلخانههای با تجهیزات کافی به گل می نشیند. یکی از گلهای بسیار مهم است. در باغ ایرانی رایج و متداول بوده است. طرز تکثیر داوودی از طریق ریشه دارکردن قلمههای انتهایی شاخه صورت می گیرد. قلمهها ی ریشه دار را مستقیماً در گلدانهای مناسب کشت میکنند. به طور معمول فصل گلدهی آنها پاییز و اوایل زمستان میباشد.18- نیلوفر : Ipomoea ticolorگیاهی یکساله با گلهای آبی رنگ است. به صورت خودرو هم رشدونمو میکند . رشد آن بسیار زیاد و ظرف یکماه به ارتٿاع 3 متر میرسد در تابستان گل میدهد. بالاروند و مناسب پرچینها و چٿتهها) به غلط به آن آلاچیق میگویند( دانش دوست یعقوب، باغ ایرانی) میباشد.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )