سایتو
کنین:
در سال
1955 دانشمندی بنام میلر موفق شدکه از DNA تجزیه شده
اسپرم شاه ماهی اولین انگیزننده تقسیم یاخته ای را جدا کندو آن را کنین نام نهاد و
بعدها معلوم شد که این ماده مصنوعی در گیاه وجود ندارد و اولین ماده طبیعی استخراج
شده از گیاه که در واقع سیتو کنین طبیعی می باشد از بذر ذرت به دست آمده که آن را
زآتین نامیده شد. زآتین یکی از فعالترین سایتوکنین شناخته شده است که دارای اثرات
رونق بخشی دارد که مهمترین آن تقسیم سلولی است . سایتوکنین ها بطور عمده در مریستم
های انتهایی ریشه ، گل آذین ها ومیوه های در حال رشد ساخته می شود. .
سایتوکنین ساخته شده در نوک ریشه بوسیله شیره خام آوند های چوبی و در بخش های
بالایی گیاه توسط آوند های آبکشی بسمت پایین انتقال می یابد.
نقش
سایتوکنین در گیاه:
1- بزرگ
شدن و طویل شده سلولها: سیتوکنین ها در مرحله طویل شدن سلول یا بزرگ شده آن رشد
تاثیر می گذارد ولی اینکه اثر رونق بخشی یا باز دارنده است بستگی به اندام مربوط
نوع بخصوص سایتوکینین و غلطت آن دارد.
2- ایجاد
جوانه گل و نمو آن: در برخی از گیاهان افزایش نسبت سایتوکنین به اکسین سبب پیدایش
جوانه ها و در نتیجه شاخه های برگدار می شود.
3- تشکیل
ریشه: سایتوکنین با غلظت خیلی کم به تشکیل ریشه کمک کرده ولیکن در غلظت زیاد از
تشکیل آن جلو گیری می کند.
4- پیری
دیر رس: این هورمون پیری را در برگها با غلظت نسبتاً کم به تاخیر می اندازد و از
ریزش گلهای و برگه و میو ها جلوگیری می کند.
5-
پارتنوکارپی: جیبرلین همانند هورمون های گروه آکسین و جیبرلین باعث پارتنوکارپی می
شوند.
6- تاثیر
روی گل دادن: سایتوکنین باعث تولید گل در گیاهان روز بلند شرایط روز
کوتاه و برعکس می شود.
7- شکستن
دوره خواب بذر: سایتوکنین ها در غلظت مناسب با جیبرلین ها و نور قرمز خاصیت شکستن
دوره خواب بذور حساس به نور را دارد.
کاربرد در
باغبانی:
1- کاربرد
سایتوکنین در کشت بافت جهت تولید گیاهانی مانند داودی، میخک
که هم اکنون بطور تجاری در سطح بزرک انجام می گیرد.
2- بکار
گیری جهت بی اثر کردن چیرگی اتنهایی در گلکاری مانندحسن یوسف ، فلفل زینتی، و
تولید بوته های منشعب و متراکم و بازار پسند.
3- طولانی
کردن عمر گلهای بریدنی و سبزیها برگی در مراحل بعد از برداشت.
4- استفاده
از این هورمون در اوایل تابستان می تواند باعث شاخه زایی می شود.
5-
بکارگیری این هورمون در سیب 10 روز بعد از اینکه باز شدند باعث تولید میو هایی
دراز تر خواهد شد.
6- خیساندن
بذور در محل سایتو کنین یک روز قبل باعث افزایش جوانه زنی می شود.
7- محلول
پاشی با سایتوکنین روی برگها نسبت رشد ریشه به شاخه را کاهش می دهد در حالی که
کاربرد آن روی ریشه این نسبت را افزایش می دهد.
8- جایگزین
سرمای مورد نیاز درختانی باشد ریشه هایشان در معرض سرما قرار نگرفته اند.
9- رشد
اولیه تخمدان در میوه ها را باعث می شود.
10- ریزش
میوه در نهالهای جابجا شده می تواند به علت کمبود سایتوکنین باشد.
11- بوجود
آوردن جوانه های اتفاقی روی شاخه های درختان میوه و همچنین وتبدیل پیچک به خوشه در
درخت انگور.
12- سایتو
کنین دوره نونهالی را را در در ختان میوه کو تاه می کند.
13- هورمون
سایتو کنین رقابت بین رشد مریستم انتهایی شاخه و رشد میوه را می شکندوباعث رشد
بهتر میوه ها می شود.
14- سایتو
کنین ها فعالیت جوانه های جانبی را در شاخه ها را افزایش داده و باعث تولید و
ایجاد شاخه های فرعی در درختان میوه شده که این ناشی از شکستن غالبیت انتهایی و
نتیجتاً کاهش رشد طولی می باشد.
15- هومورن
سایتوکنین در حرکت بخشیدن مواد غذایی موثر است بطوری که این ماده به عضوهایی میوه
ها و برگها و غده های جوان که خود تولید کننده هورمون هستند انتقال می یابد.
منبع: مرکز مقالات کشاورزی AKE( بزرگترین وبلاگ کشاورزی ایران )